miyar pusula

Mıktatıslı pusula:

Serbest mıktatıs çubuğunun dünyanın manyetik kutuplarına yönelmesinden yararlanılarak bulunmuştur. İki türdür, sıvılı pusula, kuru pusula. Manyetik pusula metal teknelerin metal aksamından ve bulunduğu bölgenin manyetik alanından etkilendiği için bir sapmaya uğrar.

Metal aksamdan dolayı olan sapmaya arızi sapma (deviation) denir. Bölgenin manyetik alanından dolayı olan sapmaya da coğrafi sapma (variation) denir. Bilindiği gibi, dünyanın manyetik kutuplarının yönü her sene birkaç derece oynamaktadır. Bu oynama bize haritalardaki ibareler ile de gösterilir.

MAGNETİK PUSULA :

Yön gösterme özelliği dünyanın magnetik alanına tabi olan, aynı isimlere sahip olan mıknatısların birbirini iteceği ve

aykırı kutuplu mıknatısların birbirini çekeceği prensibine dayanarak çalısan yön gösterme aletidir. Arz üzerine

serbest asılmıs bir mıknatıs ibresinin arzın manyetik kuvvet hatlarının yönüne tabi olarak Arzın magnetik Kuzey ve

Güney kutuplarına yönelmesi prensibine dayanır. Arzımızın bir mıknatıs olması nedeni ile onunda iki kutbu

bulunması tabii bir gerçektir.Her mıknatısın bir manyetik alanı olduğundan Arzın da Kutupları arasında mıknatisi

kuvvet hatları mevcuttur. Mıknatisi kutuplar coğrafi kutuplardan farklı mevkilerde olması nedeni ile Magnetik kuvvet

hatlarının meydana getirdiği mıknatisi meridyenler Arzın coğrafi meridyenlerinden farklı yönde olurlar. Arz üzerinde

serbest asılmıs bir mıknatıs ibresi ancak magnetik ekvatorda arzın yüzeyine paralel ve manyetik Kuzey Güney

yönünde bulunur. Magnetik kuvvet hatlarının kutuplara doğru eğilmesi Enlemler yükseldikçe bu mıknatısı ibreyide

kendi yönlerinde eğecek ibre iki kuvvetin etkisi altında bulunacaktır.Bu kuvvetlerden yöneltici kuvvet

Enlemler yükseldikçe azalacak buna karsılık eğici kuvvet artacaktır. Pusula ibresini yatay durumdan ayıran bu

kuvvete meyil kuvveti denir. Mıknatısi Pusulalarda Pusula kartını etkileyen bu kuvvet muhtelif mekanik ve manyetik

düzenler ile bertaraf edilerek,Pusulanın yatay olarak Magnetik kutup yönünü göstermesi sağlanır.

Magnetik kutuplar gayet yavas olarak, yer değistirmeleri nedeni ile Manyetik meridyenlerinde yönleri değisir.Bu

değisme gayri muntazam olmakla beraber miktarı hesapla bulunabilir.Buna bünyevi değisme (Secular change) ismi

verilir. Magnetik Pusula çok eski zamanlardan beri kullanılmaktadır. Bu gün bir çok teknede birinci derecede

kullanılan Pusula, Cayro Pusula bulunan gemilerde ise ikinci derecede kullanılmaktadır. Magnetik Pusula magnetik

kutba, cayro Pusula hakiki kutba göre yön gösterir. Cayro Pusula çalısma prensibi olarak takat kaynağını gemide

bulunan jenaratör/bataryadan sağladığı ve arızalanma olasılığı fazla olduğundan her an arızalanacak gibi kabul

edip daima magnetik Pusulaya güvenmeli ve ona muhtaç olunacağı bilinmelidir.

MAGNETİK PUSULA ÇEŞİTLERİ

1) Sıvılı Pusulalar: Gemilerde ve büyük teknelerde kullanılır.

2) Kuru Pusulalar : Çok küçük tekneler ve araçlarda kullanılır.

Gemilerde kullanılan sıvılı Pusulalar bulundukları yerlere göre tanımlanırlar.

SIVILI PUSULA ÇESİTLERİ :

1) Dümenci Pusulası : Dümen evinde serdümen önünde bulunur.

2) Miyar Pusula (Referans Pusula) : Dört tarafı açık etrafa hakim bir yerde genellikle açık köprü üstünde bulunan

geminin en doğru magnetik Pusulasıdır.

3) Kıç Dümenci Pusulası : Kıç güvertede veya kıç dümen evinde bulunur dümen evi isabet aldığında bu Pusula ile

seyir yapılır. Dümenci Pusulasının yedeğidir.

4) Filika Pusulası : Filikalarda bulunan Pusuladır.

MAGNETİK PUSULA PARÇALARI

1) Pusula Sehpası : Üzerinde Pusulanın diğer kısımlarının bulunduğu, genellikle ağaç veya anti magnetik metalden

(pirinç, bakır, aliminyum) yapılmıstır.

2) Pusula Tası : Pusulanın yön göstermeye yarayan parçalarını içinde bulunduran Pusula tası genellikle anti

magnetik metalden (pirinç) yapılır. Üzerinde sırasıyla sunlar bulunur.

a. Mıknatıs Çubuklar : Tasın tam merkezine 360 o derece serbest hareket edebilecek sekilde yerlestirilmistir.

b. Pusula Kartı : Mıknatıs çubukların hareketine bağlı olarak yön göstermeye yarayan ve üzerinde 360 derecelik

taksimat bulunan Pusula kartı fiber veya aliminyumdan yapılır. Takriben 12 gr ağırlığındadır.

c. Pusula Sıvısı : Pusula tasının içini dolduran sıvı genellikle VARSOL yağı veya %55 saf su %45 alkol karısımından

olusur Sıvının Pusula tasından dısarıya çıkmaması için tasın üzeri kalın bir camla kapatılmıs olup Pusula tası içindeki

sıvı %100 doldurulmustur. Sıvı azaldığı zaman tasın yanındaki özel delikten tamamlanmalıdır.

3) Yalpa Çemberleri : Pusula kartının daima ufuk düzlemine (yatay düzleme) paralel kalabilmesi veya gemi

bünyesinin uğradığı yalpaya ve bas kıç haaraketlerinden etkilenmemesi için yerlestirilmis iki ayrı eksen üzerinde

serbest hareket sağlayan magnetik olmayan metalden (pirinç) yapılmıs çemberlerdir.

4) Pusula Düzelticileri : Pusulayı etkileyen magnetik kuvvetler ile bunların neden oldukları yan etkileri ortadan

kaldırmak için Pusula sehpası üzerine çesitli yerlere yerlestirilmis düzelticilerdir.

a. Küreler : Yumusak demirden yapılmıstır. Pusulanın sancak ve iskelesinde aynı büyüklükte bulunur. Bir ray

üzerinde hareket edebilen küreler birer somunla sıkıstırılıp yerlerine sabitlestirilir.

b. Flander Çubuğu : Pusulanın pruvaya bakan tarafında Pusula sehpasına bağlanmıs dikey duran yumusak

silindirik bir demir çubuktur.

c. Mınatıs Çubukları : Her Pusulanın büyüklüğüne bağlı olarak değisen ve tam Pusula tasının merkezinden geçen

eksen üzerinde simetrik olarak yerlestirilen yarısı mavi yarısı kırmızı kalem seklinde mıknatıs çubuklardır. Bir kısmı

pruva-pupa yönünde bir kısmı ise sancak-iskele kemere yönünde özel yuvalarına yerlestirilmistir.

Hangi yuvada bulunacakları özel bir hesapla saptanarak Pusula tashihi sırasında yerlestirilir.

d. Meyil Çubuğu : Pusula tasının tam merkezinden geçen dikey doğrultuda yerlestirilmis bir mıknatıs çubuktur. Meyil

çubuğu bizzat düzelticilik yapmaz. İki görevi vardır.

1. Yalpadan dolayı olusan INCLANITION'ın yatay bileskesini ortadan kaldırır.

2. Geminin dönüsü anında magnetik Pusulanın gemi pruvasını sinkronizeymis gibi takip etmesini sağlar.

e. Elektrik Donanımı : Pusula kartının aydınlanabilmesi için alçak voltajlı bir elektrikdevresidir. Elektrik tertibatı

olmayan Pusulalarda aydınlatma için Pusula sehpasına yerlestirilmis gaz feneri

kullanılır.