can kurtarma araçları
MAGNETİK PUSULA :
Yön gösterme özelliği dünyanın magnetik alanına tabi olan, aynı isimlere sahip olan mıknatısların birbirini iteceği ve
aykırı kutuplu mıknatısların birbirini çekeceği prensibine dayanarak çalısan yön gösterme aletidir. Arz üzerine
serbest asılmıs bir mıknatıs ibresinin arzın manyetik kuvvet hatlarının yönüne tabi olarak Arzın magnetik Kuzey ve
Güney kutuplarına yönelmesi prensibine dayanır. Arzımızın bir mıknatıs olması nedeni ile onunda iki kutbu
bulunması tabii bir gerçektir.Her mıknatısın bir manyetik alanı olduğundan Arzın da Kutupları arasında mıknatisi
kuvvet hatları mevcuttur. Mıknatisi kutuplar coğrafi kutuplardan farklı mevkilerde olması nedeni ile Magnetik kuvvet
hatlarının meydana getirdiği mıknatisi meridyenler Arzın coğrafi meridyenlerinden farklı yönde olurlar. Arz üzerinde
serbest asılmıs bir mıknatıs ibresi ancak magnetik ekvatorda arzın yüzeyine paralel ve manyetik Kuzey Güney
yönünde bulunur. Magnetik kuvvet hatlarının kutuplara doğru eğilmesi Enlemler yükseldikçe bu mıknatısı ibreyide
kendi yönlerinde eğecek ibre iki kuvvetin etkisi altında bulunacaktır.Bu kuvvetlerden yöneltici kuvvet
Enlemler yükseldikçe azalacak buna karsılık eğici kuvvet artacaktır. Pusula ibresini yatay durumdan ayıran bu
kuvvete meyil kuvveti denir. Mıknatısi Pusulalarda Pusula kartını etkileyen bu kuvvet muhtelif mekanik ve manyetik
düzenler ile bertaraf edilerek,Pusulanın yatay olarak Magnetik kutup yönünü göstermesi sağlanır.
Magnetik kutuplar gayet yavas olarak, yer değistirmeleri nedeni ile Manyetik meridyenlerinde yönleri değisir.Bu
değisme gayri muntazam olmakla beraber miktarı hesapla bulunabilir.Buna bünyevi değisme (Secular change) ismi
verilir. Magnetik Pusula çok eski zamanlardan beri kullanılmaktadır. Bu gün bir çok teknede birinci derecede
kullanılan Pusula, Cayro Pusula bulunan gemilerde ise ikinci derecede kullanılmaktadır. Magnetik Pusula magnetik
kutba, cayro Pusula hakiki kutba göre yön gösterir. Cayro Pusula çalısma prensibi olarak takat kaynağını gemide
bulunan jenaratör/bataryadan sağladığı ve arızalanma olasılığı fazla olduğundan her an arızalanacak gibi kabul
edip daima magnetik Pusulaya güvenmeli ve ona muhtaç olunacağı bilinmelidir.
MAGNETİK PUSULA ÇEŞİTLERİ
1) Sıvılı Pusulalar: Gemilerde ve büyük teknelerde kullanılır.
2) Kuru Pusulalar : Çok küçük tekneler ve araçlarda kullanılır.
Gemilerde kullanılan sıvılı Pusulalar bulundukları yerlere göre tanımlanırlar.
SIVILI PUSULA ÇESİTLERİ :
1) Dümenci Pusulası : Dümen evinde serdümen önünde bulunur.
2) Miyar Pusula (Referans Pusula) : Dört tarafı açık etrafa hakim bir yerde genellikle açık köprü üstünde bulunan
geminin en doğru magnetik Pusulasıdır.
3) Kıç Dümenci Pusulası : Kıç güvertede veya kıç dümen evinde bulunur dümen evi isabet aldığında bu Pusula ile
seyir yapılır. Dümenci Pusulasının yedeğidir.
4) Filika Pusulası : Filikalarda bulunan Pusuladır.
MAGNETİK PUSULA PARÇALARI
1) Pusula Sehpası : Üzerinde Pusulanın diğer kısımlarının bulunduğu, genellikle ağaç veya anti magnetik metalden
(pirinç, bakır, aliminyum) yapılmıstır.
2) Pusula Tası : Pusulanın yön göstermeye yarayan parçalarını içinde bulunduran Pusula tası genellikle anti
magnetik metalden (pirinç) yapılır. Üzerinde sırasıyla sunlar bulunur.
a. Mıknatıs Çubuklar : Tasın tam merkezine 360 o derece serbest hareket edebilecek sekilde yerlestirilmistir.
b. Pusula Kartı : Mıknatıs çubukların hareketine bağlı olarak yön göstermeye yarayan ve üzerinde 360 derecelik
taksimat bulunan Pusula kartı fiber veya aliminyumdan yapılır. Takriben 12 gr ağırlığındadır.
c. Pusula Sıvısı : Pusula tasının içini dolduran sıvı genellikle VARSOL yağı veya %55 saf su %45 alkol karısımından
olusur Sıvının Pusula tasından dısarıya çıkmaması için tasın üzeri kalın bir camla kapatılmıs olup Pusula tası içindeki
sıvı %100 doldurulmustur. Sıvı azaldığı zaman tasın yanındaki özel delikten tamamlanmalıdır.
3) Yalpa Çemberleri : Pusula kartının daima ufuk düzlemine (yatay düzleme) paralel kalabilmesi veya gemi
bünyesinin uğradığı yalpaya ve bas kıç haaraketlerinden etkilenmemesi için yerlestirilmis iki ayrı eksen üzerinde
serbest hareket sağlayan magnetik olmayan metalden (pirinç) yapılmıs çemberlerdir.
4) Pusula Düzelticileri : Pusulayı etkileyen magnetik kuvvetler ile bunların neden oldukları yan etkileri ortadan
kaldırmak için Pusula sehpası üzerine çesitli yerlere yerlestirilmis düzelticilerdir.
a. Küreler : Yumusak demirden yapılmıstır. Pusulanın sancak ve iskelesinde aynı büyüklükte bulunur. Bir ray
üzerinde hareket edebilen küreler birer somunla sıkıstırılıp yerlerine sabitlestirilir.
b. Flander Çubuğu : Pusulanın pruvaya bakan tarafında Pusula sehpasına bağlanmıs dikey duran yumusak
silindirik bir demir çubuktur.
c. Mınatıs Çubukları : Her Pusulanın büyüklüğüne bağlı olarak değisen ve tam Pusula tasının merkezinden geçen
eksen üzerinde simetrik olarak yerlestirilen yarısı mavi yarısı kırmızı kalem seklinde mıknatıs çubuklardır. Bir kısmı
pruva-pupa yönünde bir kısmı ise sancak-iskele kemere yönünde özel yuvalarına yerlestirilmistir.
Hangi yuvada bulunacakları özel bir hesapla saptanarak Pusula tashihi sırasında yerlestirilir.
d. Meyil Çubuğu : Pusula tasının tam merkezinden geçen dikey doğrultuda yerlestirilmis bir mıknatıs çubuktur. Meyil
çubuğu bizzat düzelticilik yapmaz. İki görevi vardır.
1. Yalpadan dolayı olusan INCLANITION'ın yatay bileskesini ortadan kaldırır.
2. Geminin dönüsü anında magnetik Pusulanın gemi pruvasını sinkronizeymis gibi takip etmesini sağlar.
e. Elektrik Donanımı : Pusula kartının aydınlanabilmesi için alçak voltajlı bir elektrikdevresidir. Elektrik tertibatı
olmayan Pusulalarda aydınlatma için Pusula sehpasına yerlestirilmis gaz feneri
kullanılır.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
tekneyi terk durumunda, hayatımızı idame ettirmemiz, yardım ulaşana kadar denizde canlı kalabilmemiz eğitim, bilgi ve kişisel faktörlern yanında Can Kurtarma ile ilgili teçhizatların teknemizde bulundurulması ve bunların doğru kullanımı ile mümkündür.
Bu teçhizatların standartları, her tip ve boyuttaki teknede hangi miktarlarda bulundurulması gerektiği SOLAS Sözleşmesi’nde belirtilmiş olup, amatör özel teknelerde bulundurulması ile ilgili esaslar, Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı Deniz Ulaştırması Genel Müdürlüğü’nün ilgili yönergesiyle düzenlenmiştir.
Can Kurtarma teçhizatları yönergede belirtilen malzemelerle sınırlı değildir. Kendi mal ve can güvenliğimiz için belirtilen teçhizatlara ilaveten diğer güvenlik teçhizatlarını da teknemizde bulundurmakta büyük faydalar vardır.
AMATÖR ÖZEL TEKNELERDE BULUNDURULMASI ZORUNLU OLAN CAN KURTARMA TEÇHİZATI
CAN YELEKLERİ
Can yelekleri, onu giyen kişinin su üstünde kalmasını sağlayacak ve Can Kurtarma araçlarına çıkmasına engel olmayacak şekilde, yüzer bir maddeden yapılmış kurtarma teçhizatlarıdır.
Teknelerde yolcu ve personel sayısının toplamı kadar can yeleği bulundurulmalıdır. Eğer ailemizde veya misafirlerimiz arasında çocuk bulunuyorsa, çocuk adedi kadar ilave can yeleği bulundurulmalıdır. Can yeleklerinin tamamı SOLAS Standartlarına uygun olmalıdır. Yüzme ve keyif amaçlı kullandığımız can yelekleri, doğrudan can kurtarma teçhizatı kabul edilemez. Bu tür can yelekleri standarta uygun bulunduracağımız can yeleklerine ilaveten bulundurulabilir. Ayrıca üzerlerine tekne adı ve bağlama limanının yazılması önerilir.
Teknelerde kabinlerimizin kolay ulaşılabilir yerlerinde muhafaza etmeliyiz. En uygun yer kapaklı fakat kolay açılabilir dolap içleridir. Giysi dolapları olabileceği gibi, can yelekleri için özel yapılmış dolaplar da olabilir.
Kesinlikle zor ulaşılabilir, kilitli dolaplara, yatak altlarına ve malzeme dolaplarının iç kısımlarına yerleştirilmemelidir.
SOLAS Standartlarına uygun bir can yeleğinin özellikleri şunlardır:
Yardımsız 1 dk. içinde giyilebilmelidir.
Baygın bir kişinin ağzını sudan 12 cm. Yukarda tutmalı ve her hangi bir pozisyondan ağzının sudan kurtulduğu pozisyona 5 sn’ye içinde çevirmelidir.
Sıkıca bağlanmış bir düdük ve en az 8 saat yanan 0,75 mum bir ışıkla donatılmış olmalıdır.
Görülebilir bir renkte olmalıdır.
Can yeleği üzerine yapıştırılmış yansıtıcı bantlar olmalıdır.
Bir insanın en az 4.5 metreden atlaması sonucu, üzerinden çıkmadan ve hasarlanmadan, atlayan kişinin yaralanmaksızın suya girmesine müsaade etmelidir.
CAN SİMİTLERİ
Denize adam düştü durumlarında kullanılır. Denize düşen kişiye atılarak, o kişinin kurtarılmasına kadar geçecek süre içinde su üstünde kalmasını sağlar ve üzerindeki işaretler vasıtasıyla kurtarma aracına yerini belli eder.
Bulundurulması zorunlu miktar ilgili yönergede belirtilmiştir. Üzerlerine tekne adı ve bağlama limanının yazılması gerekmektedir. Güvertede kullanılmaya hazır durumda ve yerlerinden kolayca alınabilecek şekilde bulundurulmalıdır.
Işıklı kullanılacak can simidinin feneri can simidine en az 2 m.lik ince bir halatla bağlanmalı ve güvertedeki yerine kesinlikle düğümlenmeden ve halatın üstüne dolanmayacağı bir şekilde monte edilmelidir. Aksi taktirde kullanma sırasında fener doğrulup, serbest yüzer duruma gelemeyecektir. Bu da ışığın yanmaması anlamına gelir. (Fenerin pilleri seyire çıkmadan önce takılmalıdır.)
Can yeleğinin üzerinde kullanılacak şavlonun, 30 m. uzunluğunda yüzer halat olması tavsiye edilir. Bu halatta can yeleğinin yanında kolay fora edilebilir bir durumda bulunmalıdır. Yakın mesafe kurtarmalarında halatın bostaki çıması tekne üzerinde sağlam bir yere bağlanabileceği gibi, can simidini fırlatacak kişinin boşta kalan elinde de olabilir. Halatın bedeni can simidi fırlatılırken kesinlikle rahat akar pozisyonda olmalıdır.
SOLAS Standartlarına uygun bir can simidinin özellikleri şunlardır:
Görünür renkte yüzer bir malzemeden yapılmış olmalıdır.
Dış çapı 80 cm’den büyük, iç çapı 40 cm’den küçük olmalıdır.
Ağırlığı 2,5 kg’dan az olmalı, suda 14,5 kg’lık ağırlıgı 24 saat taşıyabilmelidir.
Dışında 4 eşit parça tutma halatı ve yansıtıcı bantları bulunmalıdır.
İŞARET FİŞEKLERİ
Tehlike anında çevredeki gemi ve teknelere, arama kurtarma yapan deniz veya hava araçlarına işaret vermek, yardım istemek amacıyla kullanılan fişeklerdir.
Bulundurulması zorunlu miktar ilgili yönergede belirtilmiştir. SOLAS Standartlarına uygun fişekler kullanılmalıdır. Piyasada satılan gösteri amaçlı havai fişekler deniz şartlarına uygun değildir. Kullanma talimatları üzerlerinde şekillerle gösterilmektedir. Kullanım sırasında bu talimatına mutlaka uyulmalıdır.
Teknelerde kolay ulaşılabilir ve nemden az etkilenen kuru bir yerde muhafaza edilmelidir. Yakıt ve kolayca tutuşabilir malzemelerden uzak tutulmalıdır. Harita masasının yanındaki dolaplar, işaret fiseklerini muhafaza etmek için en uygun yerlerdir. Kullanım sürelerine dikkat edilmeli, tarihi geçmiş işaret fişekleri mutlaka yenilenmelidir.
1. Paraşütlü İşaret Fişeği
Özellikleri: Düşey durumda ateşlendiğinde en az 300 m yüksekliğe ulaşır, en tepe noktada paraşütlü fişeği bırakır. Fişeğin yanma süresi en az 40 saniyedir. Düşme hızı ise saniyede 5 metreden fazla olamaz. Fişek parlak kırmızı renkte yanar. 30,000 kandil aydınlatma gücündedir.
Kullanımı: Gece ve gündüz vakti kullanılabilir. Kullanılırken rüzgar durumu dikkate alınmalıdır. Rüzgar üstüne doğru, dike yakın bir açıyla ( 80’-85’) atılmalıdır.
2. El Maytapları
Özellikleri: Parlak kırmızı renkte yanar. Yanma süresi en az 1 dakikadır. 10 sn. süresince ıslak ortamda çalışmaya devam eder. 10,000 kandil aydınlatma gücündedir.
Kullanımı: Gece ve gündüz vakti kullanılabilir. Teknenin veya can kurtarma aracının rüzgar altı tarafında yakılmalı ve botun dışına doğru tutulmalıdır. Elden düşürmemeye dikkat edilmelidir.
3. Duman Kandili
Özellikleri: En az 3 dakika görünür bir renkte (genellikle sarı veya turuncu) duman çıkartır. Batmaz, suyun 10 cm altında 10 saniye kalsa bile duman çıkartmaya devam eder.
Kullanımı: Gündüz işareti olarak kullanılır. Ateşlemeyle çalışmaz bu nedenle yakıt kaplı deniz yüzeylerinde bile güvenle kullanılabilir. Kapak altındaki pim çekildikten sonra, rüzgar altından denize bırakılmalıdır. Fişekler kullanılırken işaret vereceğiniz hava veya deniz aracının fişekleri görebilecek mesafede olmasına dikkat ediniz
SİS DÜDÜĞÜ VE DÜDÜK
Sis düdükleri, teknelerde görüşün kısıtlı olduğu zamanlarda (sis, kar, yağmur gibi) kullanılan malzemelerdir. Gazlı, pompalı ve elektrikli çalısan modelleri vardır. İnsan kulağının uzak mesafelerden duyabileceği frakanslarda ses verirler. Denizde çatısmayı önleme esaslarına göre kullanılırlar. Teknelerde kolay ulaşılabilir yerlerde bulundurulmalıdır.
Can kurtarma amaçlı kullanımı: Arama kurtarma yapan su üstü vasıtalarına gece vakti, yakın mesafeden sesli imdat işareti verme amacıyla kullanılırlar.
RADAR REFLEKTÖRLERİ
Pasif olarak radar sinyallerini yansıtan malzemelerdir. Alimnyum levhalardan oluşur, çesitli boyutlarda ve tiplerde olabilirler.
Can kurtarma amaçlı kullanımı: Can kurtarma aracının bölgede Arama Kurtarma görevi yapan vasıtaların radarları tarafından kolayca tesbit edilebilmesi amacıyla kullanılırlar. Teknemizde veya bir can kurtarma vasıtasında yardım bekliyorsak, mutlaka radar reflektörünü uygun bir yere monte etmemiz gerekecektir. Direkli teknelerde, direk başına veya gurcatalardan birine toka edilebilir. Motorlu teknelerde, teknenin en üst noktasına yakın bir yere, can kurtarma vasıtasında ise uygun bir yere gırcalalarla bağlanmalıdır. Köşeleri muhafazalı olmayan radar reflektörlerinin can sallarında kullanılması tavsiye edilmez.
TEHLİKE İŞARETLERİ TABLOSU
Teknede veya can kurtarma vasıtalarında yardım isteme amaçlı kullanılan işaretlerdir. Uluslararası Denizcilik Örgütü tarafından belirlenmiş tehlike işaretlerinin keyfiyeten veya başka bir amaçla kullanılması yasaktır.